Nieuwegein

Op 16 september was ik in het politiek café om als nieuwbakken wethouder bevraagd te worden over de eerste 100 dagen van het nieuwe ‘linkse bewind’. Ik geloof dat het een erg leuke avond is geworden. In de nieuwe opzet van het café worden de gasten bevraagd op een aantal dilemma’s die met de zaal worden uitgediept. Mijn dilemma is voorlopig: Hoe krijgen we nieuwe groepen werklozen aan de baan?’

Wanneer per 1 januari 2015 de Participatiewet van kracht wordt, worden de gemeenten verantwoordelijk voor het verstrekken van de bijstandsuitkeringen én het naar werk begeleiden van de bijstandsgerechtigden. Uiteraard komt er zoals altijd een forse bezuiniging mee uit Den Haag wanneer deze taken worden overgedragen. Dit stelt ons voor nieuwe uitdagingen.

Hokjes De afgelopen maanden zijn we al druk bezig geweest met de voorbereidingen op de komst van de Participatiewet. Met name interessant is het nieuwe denken over de verschillende doelgroepen. In Nederland zijn we er altijd goed in geweest om mensen allemaal in aparte hokjes te duwen. Ieder hokje had zijn eigen regeling en dat heeft de zaak niet minder ingewikkeld gemaakt. Laten we eens wat hokjes noemen: WW, Bijstand, IOAZ, WAJONG, IOAW, WSW, WIA en WAO. De opsomming is nog niet eens compleet, maar het lijkt me al genoeg. Met de komst van al die regelingen zijn we al die mensen apart gaan behandelen, de nodige bureaucratie deed zijn intrede uiteraard.

Naïeve gedachte Als er één ding goed is aan het nieuwe beleid, is het dat we stoppen met de hokjes en voor alle groepen een zelfde benadering kiezen: we helpen ze aan het werk. Dat is nog niet zo eenvoudig. De wetgever in Den Haag stelt dat we alle mensen met een arbeidshandicap wel even bij gewone bedrijven gaan plaatsen. De sociale werkplaatsen kunnen gesloten worden. Dit is een naïeve gedachte want de afgelopen 40 jaar is dat ook niet gelukt. Via de zogenaamde garantiebanen zouden deze mensen geholpen moeten gaan worden. Inmiddels heeft de voorzitter van VNO NCW al laten weten dat die banen er nooit gaan komen. Daar zitten we dan! Er is echter een nog groter probleem aan de orde. Binnen de bovengenoemde reeks is een nieuwe doelgroep aan het groeien die nog geen eigen afkorting heeft.

Startkwalificatie Onze maatschappij is zich in een rap tempo aan het ontwikkelen waarbij mensen die laag geschoold zijn steeds minder kansen hebben. Het eenvoudige werk verdwijnt steeds meer naar lage lonenlanden of wordt overgenomen door mensen die in een penitentiaire inrichting verblijven. Zo zien we al jaren dat het steeds moeilijker is om mensen met een arbeidshandicap (WSW) van werk te voorzien. Zo is er een groep aan het groeien die buiten de boot valt omdat ze niet met de moderne tijd kunnen meekomen. In de politiek wordt dit probleem omschreven als het niet hebben van een ‘geldige startkwalificatie’.

Dat is een omvangrijk probleem. Jongeren die alleen VMBO hebben, zijn onvoldoende geschoold om op langere termijn aan het werk te blijven. Een aanvullende  opleiding is voor velen te hoog gegrepen en hopelijk vinden zij een baan bij een werkgever die blijvend wil investeren in het verbeteren van het niveau van deze mensen.

Denkfout De liberale politicus heeft een denkfout gemaakt waar honderdduizenden mensen inmiddels het slachtoffer van zijn geworden. Deze doelgroep wordt verweten dat ze de juiste kwalificaties missen en men wordt via een steeds strenger regime binnen de Bijstand onder druk gezet om werk te  vinden. Het probleem voor deze mensen is ze echter niet aan te rekenen.

Kansen Wij hebben onze maatschappij zo ingewikkeld gemaakt dat de afstand tot de arbeidsmarkt voor deze mensen steeds groter wordt. Ze lijken steeds verder weg te glijden, en dit terwijl deze mensen vroeger volwaardig konden ‘participeren’. De mensen willen ook heel graag maar de kansen verdwijnen steeds meer.

Uitdaging Mijn uitdaging is de komende jaren om deze mensen verder te helpen met de beperkte middelen die we krijgen uit Den Haag. Steken we onze energie in de doelgroepen die de meeste kans hebben om weer aan het werk te kunnen, of besteden we de budgetten aan hen die het het hardst nodig hebben? Laten we het economische argument prevaleren of kiezen we voor de solidariteit om deze nieuwe generatie niet te laten vallen? Dat zijn de dilemma’s voor een wethouder Sociale Zaken anno 2015.

Samen met de werkbedrijven, de ondernemers en natuurlijk de mensen in een achterstandssituatie probeer ik de komende jaren om voldoende kansen te creëren. Onze maatschappij mag vooruit gaan, maar de mensen die het moeilijk hebben moeten we wel op sleeptouw houden. Dat geeft aan dat we naast economische vooruitgang de menselijke waarden niet uit het oog zijn verloren.

Martijn Stekelenburg

Wethouder Sociale Zaken voor de SP